Wat is artrose?
Artrose is een veelvoorkomende gewrichtsaandoening waarbij het kraakbeen in de gewrichten geleidelijk verslijt. Kraakbeen is een glad, rubberachtig weefsel dat de uiteinden van botten in gewrichten bedekt, en het werkt als een schokdemper en zorgt voor soepele bewegingen van de gewrichten. Bij artrose wordt dit kraakbeen dunner en ruwer, wat leidt tot wrijving tussen de botten, pijn en stijfheid. Artrose kan elk gewricht in het lichaam aantasten, maar het komt het meest voor in de knieën, heupen, handen en de wervelkolom. Het is een degeneratieve aandoening die vaak verband houdt met veroudering, hoewel ook jongere mensen artrose kunnen ontwikkelen als gevolg van letsel of overbelasting.
Wat zijn de symptomen van artrose?
De symptomen van artrose ontwikkelen zich meestal geleidelijk en kunnen variëren afhankelijk van welk gewricht is aangetast en de ernst van de aandoening. De meest voorkomende symptomen zijn:
- Pijn: De pijn is vaak het meest uitgesproken tijdens en na beweging van het aangetaste gewricht en kan in ernst toenemen naarmate de artrose vordert. Rust kan de pijn tijdelijk verlichten, maar na verloop van tijd kan de pijn ook in rust aanwezig zijn.
- Stijfheid: Gewrichtsstijfheid is vooral merkbaar na periodes van inactiviteit, zoals ’s ochtends of na lange zitperiodes. Dit kan het moeilijk maken om met dagelijkse activiteiten te beginnen.
- Verminderde bewegingsvrijheid: Naarmate het kraakbeen verder slijt, kan het moeilijker worden om het gewricht volledig te buigen of te strekken, wat de bewegingsvrijheid beperkt.
- Krakende geluiden: Door de wrijving tussen de botten kunnen krakende of knarsende geluiden optreden wanneer het gewricht beweegt, dit wordt crepitus genoemd.
- Zwelling: Het gewricht kan gezwollen zijn door ontstekingen of de aanwezigheid van extra botvorming (osteofyten) rond het gewricht.
- Veranderingen in de gewrichtsvorm: In ernstige gevallen kan het gewricht vervormen als gevolg van botveranderingen en de opbouw van osteofyten, wat kan leiden tot een zichtbaar vergroot of misvormd gewricht.
Wat zijn mogelijke oorzaken van artrose?
Artrose ontstaat door een combinatie van factoren die het kraakbeen in de gewrichten beschadigen of verzwakken. Enkele van de belangrijkste oorzaken zijn:
- Veroudering: Naarmate we ouder worden, verliest het kraakbeen zijn veerkracht en vermogen om zich te herstellen, wat leidt tot slijtage. Veroudering is de meest voorkomende oorzaak van artrose.
- Overgewicht: Overgewicht verhoogt de belasting op gewrichten zoals de knieën, heupen en rug, waardoor het risico op artrose in deze gewrichten toeneemt. Elk extra kilo lichaamsgewicht kan de druk op deze gewrichten aanzienlijk verhogen.
- Letsel of overbelasting: Eerdere gewrichtsblessures, zoals breuken of verstuikingen, kunnen de kans op artrose vergroten, vooral als het gewricht daarna niet volledig is hersteld. Ook herhaalde bewegingen of overbelasting van een gewricht door bijvoorbeeld sport of werk kunnen leiden tot vroegtijdige slijtage.
- Genetische aanleg: Erfelijke factoren kunnen een rol spelen bij het ontstaan van artrose, vooral in de handen. Mensen met een familiegeschiedenis van artrose hebben een verhoogd risico om de aandoening te ontwikkelen.
- Ziekten en aandoeningen: Sommige ziekten zoals reumatoïde artritis, hemochromatose (een aandoening waarbij te veel ijzer in het lichaam wordt opgeslagen) en bepaalde stofwisselingsziekten kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van artrose.
- Abnormale gewrichtsstructuren: Aangeboren afwijkingen of afwijkingen in de gewrichtsstructuren, zoals ongelijke beenlengtes of misvormde gewrichten, kunnen de belasting op het kraakbeen verhogen en leiden tot artrose.
Hoe kan je artrose voorkomen?
Hoewel artrose niet volledig te voorkomen is, kunnen bepaalde maatregelen helpen om het risico op het ontwikkelen van artrose te verminderen of de progressie van de ziekte te vertragen:
- Gezond lichaamsgewicht behouden: Het handhaven van een gezond gewicht vermindert de belasting op de gewrichten, vooral de knieën en heupen, en kan het risico op artrose verlagen. Dit kan worden bereikt door een combinatie van gezonde voeding en regelmatige lichaamsbeweging.
- Regelmatige lichaamsbeweging: Regelmatige, matige lichaamsbeweging helpt om de spieren rondom de gewrichten te versterken, wat de gewrichten ondersteunt en beschermt. Activiteiten zoals wandelen, zwemmen en fietsen zijn goed voor de gewrichten zonder ze te overbelasten.
- Vermijd overbelasting: Probeer overbelasting van gewrichten te vermijden, vooral als u herhaalde bewegingen uitvoert of zwaar werk verricht. Het nemen van regelmatige pauzes en het afwisselen van taken kan helpen om de belasting op de gewrichten te verminderen.
- Bescherm je gewrichten: Bij sporten of fysieke activiteiten is het belangrijk om de juiste technieken en beschermende uitrusting te gebruiken om gewrichtsblessures te voorkomen. Het dragen van geschikte schoenen kan bijvoorbeeld helpen om de knieën en enkels te beschermen.
- Zorg voor een goede houding: Een goede houding kan de belasting op de gewrichten verminderen en de kans op artrose verkleinen. Let op uw houding tijdens het zitten, staan en tillen, en probeer ergonomische aanpassingen te maken in uw werk- of leefomgeving.
- Voorkom gewrichtsletsel: Zorg voor voorzichtigheid bij activiteiten die een risico op gewrichtsblessures met zich meebrengen, en neem maatregelen om ongelukken te voorkomen, zoals het gebruik van pols- en kniebeschermers bij contactsporten.
Hoe ziet de behandeling van artrose eruit?
De behandeling van artrose richt zich op het verminderen van pijn, het verbeteren van de gewrichtsfunctie en het vertragen van de progressie van de ziekte. Er zijn verschillende behandelingsopties die kunnen worden afgestemd op de behoeften van de patiënt:
- Fysiotherapie: Een fysiotherapeut kan een persoonlijk oefenprogramma opstellen om de spieren rond het aangetaste gewricht te versterken, de flexibiliteit te verbeteren en de pijn te verminderen. Oefeningen kunnen bestaan uit spierversterkende oefeningen, rekoefeningen en aerobe activiteiten die het gewicht dragen.
- Manuele therapie: Dit omvat hands-on technieken zoals gewrichtsmobilisatie en zachte weefselmassage om de bewegingsvrijheid te verbeteren, pijn te verminderen en de algehele functie van het gewricht te bevorderen.
- Gewrichtsbeschermende hulpmiddelen: Het gebruik van hulpmiddelen zoals braces, spalken of orthopedische inlegzolen kan helpen om de gewrichten te ondersteunen, de belasting te verminderen en de pijn te verlichten. In sommige gevallen kan het gebruik van een wandelstok of kruk nodig zijn.
- Leefstijl- en voedingsadvies: Een diëtist kan advies geven over een gezond voedingspatroon dat helpt bij het behouden van een gezond gewicht en het bevorderen van gewrichtsgezondheid. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan omega-3 vetzuren, zoals vette vis, kunnen ontstekingen verminderen en bijdragen aan gewrichtsgezondheid.
- Educatie en zelfmanagement: Het begrijpen van artrose en leren hoe je zelf met de aandoening kunt omgaan, is cruciaal. Patiënten worden aangemoedigd om hun activiteiten aan te passen, rust te nemen wanneer dat nodig is, en te blijven bewegen binnen hun mogelijkheden om de gewrichtsfunctie te behouden.